Ψυχανάλυση είναι η θεωρεία που αναπτύχτηκε από τον Sigmund Freud και που υποστηρίζει την επίδραση των δυνάμεων του ασυνείδητου στην ψυχική ζωή και στην προσαρμογή του ανθρώπου.
Η «ψυχανάλυση» ήταν ένας όρος που μεταχειρίστηκε αρχικά ο Freud αναφερόμενος σε μια μέθοδο θεραπείας. Αργότερα ανέπτυξε μια ολόκληρη ψυχολογική θεωρία (που στηρίχθηκε στις εμπειρίες που είχε με τους ασθενείς του) και την οποία ονόμασε «ψυχαναλυτική». Ο όρος ψυχανάλυση χρησιμοποιείται επίσης για να περιγράψει μια ερευνητική μέθοδο. Και τα τρία αυτά χαρακτηριστικά γνωρίσματα δηλ. η θεραπευτική μέθοδος, η ψυχολογική θεωρία και η διερευνητική μέθοδος χαρακτηρίζουν την διαδικασία της ψυχανάλυσης. Θεωρείται ως η προσέγγιση που επηρέασε περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη την ιστορία της ψυχολογίας και προκάλεσε αντιδράσεις.
Επιπλέον η καινοτόμος θεραπευτική αγωγή που ακολούθησε ο Freud ως προς τις ανθρώπινες πράξεις και τα όνειρα τα οποία είχαν και έχουν απεριόριστη συμβολική σημασία, είναι εξαιρετικά γόνιμη
Μια άλλη μεγάλη προσφορά της ψυχαναλυτικής θεωρίας στην κατανόηση της συμπεριφοράς είναι ότι παρουσίασε και όρισε τρία επίπεδα συνείδησης στον άνθρωπο: το ασυνείδητο, το υποσυνείδητο και το συνειδητό.