Παρανοϊκή διαταραχή και η παράνοια ως στοιχείο της προσωπικότητας.

Στο πλαίσιο αυτό οι ασθενείς δεν μπορούν να έχουν συνείδηση της αντικειμενικής πραγματικότητας και εγκλωβίζονται σε αρνητικές και άκαμπτες συμπεριφορές απέναντι στους ανθρώπους του περιβάλλοντός τους, εγείροντας με αυτό τον τρόπο θυμό και απόγνωση σε όσους σχετίζονται μαζί τους. Όλη αυτή η αμυντική λοιπόν συμπεριφορά προκύπτει και από την τεράστια αγωνία τους ότι οι άλλοι τους κρίνουν, συνωμοτούν και οργανώνουν κάτι που θα τους βλάψει.

Ως αποτέλεσμα αυτής της παθολογίας κάθε κατάσταση «φαίνεται» ότι μεθοδευμένα υποκρύπτει απειλή ή προσβολή. Έτσι αδυνατούν να χαλαρώσουν και να ζήσουν μακριά από εντάσεις, διαπληκτισμούς και αντιδικίες. Η υπερβολική τους ευθιξία αλλά και η ανάγκη τους για υπεροχή, λόγω της χαμηλής αυτοπεποίθησης τους, καθιστά αδύνατη τη συνύπαρξη αλλά και τη συνεργασία και στον επαγγελματικό χώρο. Και ενώ η ομαδική δουλειά φαντάζει κάτι το απραγματοποίητο, μιας και οι συνάδελφοι πρέπει να αμύνονται και να απολογούνται για ασήμαντες αφορμές που πυροδοτούν παρόλα αυτά σενάρια κατηγορίας εναντίον τους, οι ίδιοι μπορεί να είναι πολύ επιτυχημένοι στο αντικείμενο τους αφού η ανταγωνιστικότητα και η επιθετικότητα σε κάποια επαγγέλματα αποτελεί «προσόν».

Η παρανοϊκότητα με όποια μορφή κι αν εμφανίζεται και σε όποιο βαθμό, μπορεί να αντιμετωπίζεται μέσω της ψυχοθεραπείας. Βεβαίως, αρκετές είναι οι φορές που χρειάζεται και η φαρμακευτική αγωγή συνοδευτικά, όμως το κυρίαρχο πρόβλημα είναι ότι σπάνια ασθενείς αυτής της ψυχοπαθολογίας αποζητούν λύση. Για κείνους ακόμα και ο θεραπευτής μπορεί να κρύβει μυστικές εναντιωματικές προθέσεις, το πλαίσιο εμπιστοσύνης δεν μπορεί να δημιουργηθεί καθώς υπάρχει η βεβαιότητα ότι το απόρρητο δεν ισχύει και κινδυνεύουν να εκτεθούν. Καθώς παρουσιάζουν εξαιρετική αδυναμία να πιστέψουν ότι κάποιος μπορεί πραγματικά να ενδιαφέρεται για αυτούς ερμηνεύουν το ενδιαφέρον του θεραπευτή ως μια προσπάθεια να τους ελέγξει και να τους εκμεταλλευτεί. Η βαθιά πίστη ότι δεν αξίζουν να αγαπηθούν προβάλλεται στη θεραπεία και δύσκολα θα αφήσουν το περιθώριο στο θεραπευτή να αναδείξει αυτή την αλήθεια που χρόνια έχουν μάθει να προβάλλουν στους άλλου