Το άτομο που πάσχει από μια τέτοια διαταραχή ουσιαστικά παγιδεύεται από μια σειρά επαναληπτικών σκέψεων(ιδεοληψίες) και συμπεριφορών (ψυχαναγκασμοί), που αν και δίχως νόημα και για τον ίδιο τον πάσχοντα, προκαλούν μεγάλη δυσφορία και είναι πολύ δύσκολο να ξεπεραστούν. Η ΙΨΔ εμφανίζεται σε ένα φάσμα βαρύτητας που εκτείνεται από το πολύ μέτριο ως το πολύ σοβαρό, και σε αυτή την περίπτωση αν δεν υπάρξει άμεση θεραπεία μπορεί εύκολα να παρεμποδίσει τη λειτουργικότητα του ατόμου(Martin 1977).
Κλινικά χαρακτηριστικά της διαταραχής
Το βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής αυτής είναι όπως προείπαμε οι επαναλαμβανόμενοι ιδεοψυχαναγκασμοί (σύζευξη τάσεων ιδεοληψιών και ψυχαναγκασμών) που είναι αρκετά σοβαροί για να προκαλούν έντονη υποκειμενική ενόχληση οδηγώντας σε σημαντική έκπτωση της λειτουργικότητας. Επίμονες ιδέες, σκέψεις, παρορμήσεις που το άτομο βιώνει ως εισβολή (Μάνος 1988)και παρόλη την προσπάθεια του ατόμου να τις αποφύγει, αυτές επιβάλλονται στο νου ενάντια στη θέληση του (είναι δηλαδή δυστονικοί προς το Εγώ). Το άτομο προσπαθεί να απωθήσει σε συνειδητό επίπεδο τις ιδεοληψίες του τις οποίες και αναγνωρίζει ως παράλογες που συχνά έρχονται σε αντίθεση με τις πεποιθήσεις του και την ηθική του. Εξ αιτίας του αποκρουστικού ή βίαιου περιεχομένου τους το άτομο βιώνει έντονο άγχος και δυσφορία(Esayen2000).
Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι η Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή δεν είναι το ίδιο με την Ιδεοψυχαναγκαστικη διαταραχή της προσωπικότητας και θα θέλαμε να τονίσουμε τον μεταξύ τους διαχωρισμό όπως αυτός διατυπώνεται στο DSM IV. Έτσι ως Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή της προσωπικότητας περιγράφεται ως το διάχυτο πρότυπο έντονης ενασχόλησης του ατόμου με τη μεθοδικότητα, την τελειοθηρία και το νοητικό και διαπροσωπικό έλεγχο, σε βάρος της ευελιξίας, της ευρύτητας των αντιλήψεων και της αποδοτικότητας με έναρξη την πρώιμη ενήλικη ζωή και παρουσία σε ποικιλία πλαισίων, όπως φαίνεται από τέσσερα ( ή περισσότερα )από τα επακόλουθα.